ธรรมทั้งหลายเป็น อนัตตา ถ้าฟังเพียงเท่านี้ ก็ไม่มีใครที่จะละอกุศล และเจริญกุศลประการต่างๆ ได้ พระองค์จึงแสดงถึงความเป็นจริงของธรรมะทั้งหลาย โดยละเอียด โดยประการต่างๆ เพื่อให้ได้เข้าใจถูกเห็นถูก เป็นปัญญา กุศลทั้งหลายก็เจริญขึ้น อกุศลก็ละคลายลง ตามลำดับขั้นของปัญญา จนสามารถดับกิเลสได้ ซึ่งทั้งหมดเป็นหน้าที่ของปัญญา ไม่มีเราที่จะไปละไปเจริญหรือไปดับกิเลส
ต้องเข้าใจว่ากิเลสก็เป็นธรรมะ
เรื่องที่จะเอาชนะศัตรูก็ต้องรู้จักศัตรูว่า ศัตรูก็ต้องมีกลวิธีในการหลอกลวงเราอย่างไร แต่ศัตรูคือกิเลส ปกติเราจะไม่รู้จักว่า เรามีศัตรู เช่น ความโลภเกิดขึ้น ความโกรธเกิดขึ้น ความหลงเกิดขึ้น เราจะไม่รู้ เรารู้แต่เพียงว่าเราอยากได้ เราโกรธ คือเห็นว่าอยากได้ก็ดี โกรธที่เกิดขึ้นก็ดี ไม่ใช่ศัตรู เป็นเรา อันนี้เป็นปัญหาที่ยากที่จะกำจัด เพราะไม่เข้าใจว่า โกรธนั้นเป็นศัตรู โลภนั้นเป็นศัตรู ยังนึกว่าเป็นเราอยู่
เพราะฉะนั้นถ้ารู้จักศัตรูละเอียดขึ้นก็ดี แล้วต้องรู้จักยุทธวิธีของศัตรูด้วย ศัตรูมียุทธวิธีมากมายที่ชนะอยู่ตลอดเวลาที่โลภะเกิด โทสะเกิด โมหะเกิด แม้แต่การที่จะอบรมเจริญปัญญาก็ยังมีโลภะได้ เช่น เมื่อโลภะไม่เกิด ก็ยังมีโทสะ เกิดอีกได้ด้วย นี่ก็แสดงให้เห็นถึงความสามารถของศัตรูที่มีมากจริงๆ จนกว่าปัญญาจะเกิดเมื่อไร เมื่อนั้นก็จะรู้วิธีที่จะชนะศัตรูได้ แต่ต้องเป็นเรื่องที่ละเอียดจริงๆ
การที่จะมีปัญญาจนสามารถที่จะเข้าใจว่า ศัตรูไม่ใช่เรา หรือว่าความโกรธ ความอยากไม่ใช่เรา ความเกลียด ความกลัวก็ไม่ใช่เรา ก็เป็นเรื่องที่สุดวิสัยเหมือนกันที่จะเข้าใจได้ทันที คือไม่ใช่เป็นเรื่องที่เข้าใจได้ง่ายๆ หรือรวดเร็ว พูดง่ายๆ ว่าจะสามารถต่อสู้กันได้ทันทีนั้นไม่ง่าย
อย่างศัตรูตัวใหญ่ ที่เป็นต้นเหตุ ก็มี ๓ ซึ่งทุกคนได้ยินชื่อบ่อยๆ ไม่มีใครลืมเลย คือ โลภะ โทสะ โมหะ และใน ๓ อย่างนี้ อกุศลธรรมที่ขาดไม่ได้เลยเวลาที่ศัตรูมาก็คือ โมหะ ความไม่รู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ เพราะเหตุว่ายุทธวิธีหรือการดำเนินงาน การปฏิบัติการของโมหะนั้น คือ ปิดกั้นไม่ให้รู้ลักษณะของนามธรรมรูปธรรมที่กำลังปรากฏ นั่นคือหน้าที่ของโมหะ
ทางเดียวที่จะละคลายโมหะได้ คือ อบรมสภาพธรรมที่ตรงกันข้ามกับโมหะ คือ ปัญญาให้เกิดขึ้น รู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง มิฉะนั้นแล้ว ถ้ายังมีความไม่รู้ลักษณะของสภาพธรรมอยู่ แล้วจะไม่ให้มีโมหะ ไม่ให้มีโลภะ เป็นไปไม่ได้ หรือจะไม่มีโมหะ ไม่ให้มีโทสะ ก็เป็นไปไม่ได้
เพราะฉะนั้นเมื่ออกุศลทุกอย่าง ปราศจากโมหะไม่ได้ การรบกับอกุศลธรรม ที่จะไม่ให้อกุศลธรรมเกิดได้จริงๆ ก็จะปราศจากปัญญาไม่ได้เช่นเดียวกัน.
