ความอดทน หรือ ขันติ

“ความอดทน” หรือ “ขันติ”

“ความสามารถในการทนต่อเวทนา อุปสรรค ความยากลำบาก ความเจ็บปวด ความไม่พอใจ ความลำบากใจ โดยไม่หวั่นไหว ไม่ฟุ้งซ่าน และไม่โกรธ”

– ขันติต่อเวทนา – ทนความปวด เจ็บ หนาว ร้อน หิว

– ขันติต่อคำพูดและพฤติกรรมของคนอื่น – ถูกด่า ว่าร้าย ตำหนิ

– ขันติต่ออารมณ์และกิเลสของตนเอง – โกรธ อยาก โลภ

– ขันติต่อกาลเวลา – ยอมให้การปฏิบัติค่อยๆ ก่อตัว ไม่รีบร้อนจะสำเร็จ หรือ “บรรลุ”

“ทนต่อเวทนา” ได้ โดยไม่โกรธ ไม่ดิ้น ไม่ทุกข์ซ้ำ

ขันติไม่ใช่เวทนา แต่เป็น คุณธรรมที่ตั้งมั่นอยู่ท่ามกลางเวทนา

จัดเป็น “สังขารขันธ์” (คือเจตสิกฝ่ายดีงาม เป็นเจตนาแห่งความอดทน)

“ขันติ” คือตัวแปรสำคัญที่ช่วย หยุดวงจรทุกข์ไว้ที่เวทนา
โดยไม่ให้มันกลายเป็น “ความดิ้นรน” และ “ความยึดมั่น” ที่จะสร้างตนตนใหม่ขึ้นมา

แล้วขันติ ต่างกันอย่างไรกับ อุเบกขา ?

ขันติเป็นสะพานไปสู่อุเบกขา ❞
เพราะเมื่อเราฝึกขันติอย่างต่อเนื่อง ใจจะสงบขึ้น จนไม่ต้อง “ทน” อีกต่อไป
ถึงจุดหนึ่ง “ขันติ” กลายเป็น “อุเบกขา” โดยไม่ต้องพยายาม

🔸 ขันติ คือ ความสามารถทนต่อเวทนา อารมณ์ สภาพที่ไม่พึงปรารถนา โดยไม่หวั่นไหว
🔹 อุเบกขา คือ ความเป็นกลางทางใจ ที่ไม่เอนเอียงไปในสุขหรือทุกข์ เห็นทุกอย่างตามความเป็นจริง

ขันติมาก่อนในผู้ปฏิบัติทั่วไป แต่เมื่อมีปัญญากล้า อุเบกขาจึงบังเกิดขึ้นอย่างเป็นธรรมชาติ

* ถ้าท่านเห็นจิตตัวเอง “ไม่ดิ้น ไม่ต้าน ไม่ต้องอดทนอีกต่อไป” — นั่นอาจไม่ใช่แค่ขันติแล้วครับ
ท่านกำลังเข้าถึง “อุเบกขาญาณ” หรือ “วิปัสสนูเปกขาญาณ” ขั้นปลายของวิปัสสนาอยู่ก็เป็นได้ครับ